Niet alleen in de kinderopvang, maar ook in andere sectoren en in gezinnen blijven we vasthangen aan verouderde opvattingen over kinderen en opvoeding.
Door Lynn Geerinck en Jürgen Peeters
Sinds maandag 7 december loopt er bij de krant Het Laatste Nieuws een artikelenreeks over wantoestanden binnen de kinderopvang en de laksheid van ingrijpen vanuit de subsidiërende overheid.
De artikelenreeks heeft zijn doel niet gemist. Enerzijds vanuit de sector zelf, anderzijds vanuit de publieke opinie komen er veel reacties op gang. Niemand leest graag over misbruik en verwaarlozing bij kinderen, zeker niet als het plaatsvindt in een context waar nietsvermoedende ouders hun kind vol vertrouwen achterlaten. En ondanks het feit dat het maar om een zeer klein percentage (ernstige) misdrijven gaat, kan en mag dit anno 2020 niet meer getolereerd worden.
Het leidt ons tot de vraag hoe wij met kinderen omgaan. Want eerlijk is eerlijk. Het is nu de kinderopvangsector die aan de schandpaal genageld wordt, maar dit soort berichten over wantoestanden zou evengoed vanuit de scholensector, de jeugdsector of op particulier niveau vanuit de gezinnen kunnen komen.
Kinderen grootbrengen is nooit makkelijk geweest. Als de onzekerheid, angst of machteloosheid toenemen, is de neiging groter te vervallen in autoritaire vormen van discipline of zelfs over te gaan tot geweld. Als we veel stress hebben en in overlevingsmodus zitten, worden onze pedagogische strategieën primitiever. Zelfs als je het hart op de juiste plaats hebt, kan je verleid worden tot een pedagogisch optreden dat kwetsend of zelfs traumatiserend is voor kinderen.
Het jonge kind is onaf, onrijp en onvolwassen. Daardoor is het helemaal aangewezen op het vermogen van de volwassene om zich in te leven en gepast te reageren. Een baby die niet stopt met huilen of een kleuter die ongehoorzaam is, kan een trigger zijn voor agressie bij ouders of opvoeders. Als je zelf teveel aan je hoofd hebt, wordt het moeilijk om werkelijk beschikbaar te zijn voor kinderen en je goed in hen te verplaatsen.
De opvoedingscultuur anno 2020 is nog steeds eerder autoritair of permissief. Ofwel zijn de ouders de baas, ofwel hebben ze niks te zeggen aan het kind. We gebruiken gedrag controlerende technieken bij kinderen die geabseerd zijn op puppytraining: ‘zit, lig, pootje, koekje’. Ben je braaf, dan krijg je een snoepje. Ben je stout, dan halen we de verbinding weg: in de hoek jij. Alleen. En denk maar eens na, kleine 2-jarige, over jouw fouten en hoe je deze volgende keer wil vermijden! Waarom willen we hen zo klein krijgen? We willen toch dat ze groeien?
Afgestemd opvoeden en verbindend communiceren vraagt van zowel ouders als van professionals enige rust en vertrouwen in zichzelf. Beter begrijpen hoe kinderen zich met ons willen verbinden en hoe hun zelfregulatiesysteem in elkaar zit, is noodzakelijk als je wil dat kinderen goed gedijen. Kinderen willen niet dwarsliggen, willen niet moeilijk doen. Een kind is een sociaal wezen dat er van nature uit graag bij wil horen. Vanuit overlevingsinstinct wil een kind geïncludeerd worden. Kinderen werken graag mee als ze zich verbonden, betrokken en gerespecteerd voelen. Wanneer een kind niet mee wil in de richting die wij aangeven, is er iets aan de hand. Ofwel voelt het kind dat de richting niet klopt. Rebellerend gedrag is vaak een uiting hiervan. Je vraagt iets van het kind dat niet in overeenstemming is met wat op dat moment juist is of nodig is. Een andere mogelijkheid is dat het kind zich niet gerespecteerd voelt. Dit gebeurt wanneer we het kind in bijzijn van anderen kleineren, wanneer we zijn emoties bagatelliseren of negeren (“komaan, niet huilen”), wanneer we verwijten maken (“moet jij nou altijd zo lastig doen...”), schuld uitspreken (“door jou...”) of als we niet tegemoetkomen aan zijn noden. Dan keert het zich af van ons en trekt het zich terug uit de verbinding.
Het belang van een veilige volwassene kan voor het jonge kind niet overschat worden. We weten hoe cruciaal hechting is in alle fasen van het leven en hoe bij een liefdevolle autoriteit regels en grenzen hand in hand kunnen gaan met een warme relatie. Dit is waar het Netwerk Afgestemd Opvoeden voor staat. Wij schrijven een eigentijds ouderschapsverhaal, wetenschappelijk gefundeerd en verbonden met het hart. Een verhaal waar we onze kinderen niet klein krijgen, maar grootbrengen. We laten ons leiden door de langere termijndoelstellingen van opvoeding; het voortbrengen van zelfbewuste, verantwoordelijke en relatiebekwame volwassenen. Daarbij vermijden we het gebruik van macht en manipulatie en trachten we te disciplineren vanuit liefde en rede.
Laat ons daar als samenleving voor gaan, in alle geledingen.
Auteurs:
Jürgen Peeters – De Onderstroom (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., 0498/26.71.79)
Lynn Geerinck – i-mens (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., 0474/87.85.60)
